Potęga Modeli Analitycznych
Modele analityczne w coachingu to sprawdzone struktury, które porządkują proces myślowy i ułatwiają przejście od rozpoznania sytuacji do konkretnych działań. Działają jak mapy, które pomagają nawigować przez złożone procesy rozwojowe i wspierają w efektywnym osiąganiu celów.
Na tej stronie znajdziesz szczegółowe informacje na temat najważniejszych modeli, ich zastosowania oraz przykłady praktycznego wykorzystania. Ta wiedza stanowi wartościową inwestycję w Twój rozwój osobisty i zawodowy.
Model GROW
Podstawy modelu GROW
Model GROW, opracowany w latach 80. przez Sir Johna Whitmora, to jeden z najbardziej znanych i szeroko stosowanych modeli w coachingu. GROW to akronim od angielskich słów:
- Goal (Cel) - Czego chcesz?
- Reality (Rzeczywistość) - Gdzie jesteś teraz?
- Options (Możliwości) - Jakie masz opcje?
- Will/Way Forward (Wola/Droga naprzód) - Co zrobisz?
GROW zapewnia logiczną sekwencję kroków, która prowadzi od określenia celu, przez analizę obecnej sytuacji i rozważenie opcji, aż do zaplanowania konkretnych działań.
Przykładowe pytania w modelu GROW
Goal (Cel):
- Czego dokładnie chcesz osiągnąć?
- Jak będziesz wiedział, że osiągnąłeś swój cel?
- Dlaczego ten cel jest dla Ciebie ważny?
Reality (Rzeczywistość):
- Jaka jest obecna sytuacja?
- Jakie są Twoje mocne strony w kontekście tego celu?
- Co już próbowałeś zrobić i z jakim skutkiem?
Options (Możliwości):
- Jakie masz opcje osiągnięcia celu?
- Co jeszcze mógłbyś zrobić?
- Jakie zasoby mogłyby Ci pomóc?
- Co zrobiłby ktoś, kogo podziwiasz w tej sytuacji?
Will/Way Forward (Wola/Droga naprzód):
- Jakie konkretne działania podejmiesz?
- Kiedy zaczniesz?
- Jakie przeszkody mogą się pojawić i jak sobie z nimi poradzisz?
- Jak zmierzysz swój postęp?
Zastosowanie modelu GROW
Model GROW sprawdza się szczególnie dobrze w:
- Ustanawianiu i osiąganiu konkretnych celów zawodowych
- Rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji
- Planowaniu rozwoju kariery
- Zwiększaniu efektywności i wydajności
- Przezwyciężaniu przeszkód w realizacji celów
GROW to elastyczne narzędzie, które można stosować zarówno w indywidualnym coachingu, jak i w pracy zespołowej czy w procesie samorozwoju.
Model SMART
Formułowanie celów metodą SMART
SMART to popularna metodologia formułowania celów, która zapewnia, że cele są konkretne, mierzalne i osiągalne. SMART to akronim, którego litery oznaczają:
- Specific (Konkretny) - Cel musi być jasno określony i precyzyjny
- Measurable (Mierzalny) - Musi istnieć sposób na zmierzenie postępu i sukcesu
- Achievable (Osiągalny) - Cel musi być realistyczny i możliwy do osiągnięcia
- Relevant (Istotny) - Cel musi być ważny i zgodny z szerszymi celami
- Time-bound (Określony w czasie) - Cel musi mieć jasny termin realizacji
Stosowanie modelu SMART pomaga przekształcić ogólne pragnienia i aspiracje w konkretne, osiągalne cele z jasnym planem działania.
Przykład zastosowania SMART
Ogólny cel: "Chcę poprawić swoją znajomość języka angielskiego"
Cel sformułowany metodą SMART:
- Specific: "Chcę podnieść poziom znajomości języka angielskiego, skupiając się na umiejętnościach konwersacyjnych związanych z moją branżą"
- Measurable: "Zamierzam zdać egzamin biznesowy z języka angielskiego na poziomie B2"
- Achievable: "Będę uczestniczyć w kursie języka angielskiego 2 razy w tygodniu i dodatkowo poświęcać 30 minut dziennie na naukę samodzielną"
- Relevant: "Lepsza znajomość angielskiego pomoże mi w awansie na stanowisko z większą liczbą kontaktów międzynarodowych"
- Time-bound: "Planuję osiągnąć ten cel w ciągu 12 miesięcy"
Korzyści z wykorzystania modelu SMART
- Zwiększenie prawdopodobieństwa osiągnięcia celu
- Ułatwienie planowania konkretnych kroków
- Jasne kryteria oceny postępów
- Lepsze zarządzanie czasem i zasobami
- Zwiększona motywacja dzięki widocznym postępom
Model SMART stanowi wartościową inwestycję w umiejętności planowania i osiągania celów, która przekłada się na wymierne rezultaty w życiu zawodowym i osobistym.
Model CLEAR
Struktura modelu CLEAR
Model CLEAR, opracowany przez Petera Hawkinsa, kładzie większy nacisk na aspekt relacyjny coachingu i proces komunikacji. CLEAR to akronim od:
- Contracting (Kontraktowanie) - Ustalenie oczekiwań i zasad współpracy
- Listening (Słuchanie) - Aktywne słuchanie i budowanie zrozumienia
- Exploring (Eksploracja) - Badanie różnych perspektyw i możliwości
- Action (Działanie) - Określenie konkretnych kroków
- Review (Przegląd) - Refleksja nad procesem i wynikami
CLEAR podkreśla znaczenie kontraktowania i budowania relacji coach-klient jako fundamentu skutecznego procesu coachingowego.
Zastosowanie CLEAR w praktyce
Contracting (Kontraktowanie):
Na początku procesu coachingowego coach i klient ustalają:
- Oczekiwania i cele współpracy
- Zasady komunikacji i poufności
- Role i odpowiedzialności obu stron
- Logistykę spotkań (częstotliwość, czas trwania)
Listening (Słuchanie):
Coach stosuje techniki aktywnego słuchania, takie jak:
- Parafrazowanie wypowiedzi klienta
- Odzwierciedlanie emocji
- Zadawanie pytań pogłębiających
- Zwracanie uwagi na komunikację niewerbalną
Exploring (Eksploracja):
Na tym etapie coach i klient wspólnie:
- Badają różne perspektywy i interpretacje sytuacji
- Identyfikują wzorce myślenia i zachowania
- Analizują możliwe opcje i rozwiązania
- Rozważają potencjalne konsekwencje różnych decyzji
Action (Działanie):
W tym kroku klient:
- Wybiera konkretne działania do podjęcia
- Określa pierwsze kroki i plan działania
- Identyfikuje potrzebne zasoby i wsparcie
- Zobowiązuje się do konkretnych działań
Review (Przegląd):
Na zakończenie procesu lub jego etapu:
- Ocena skuteczności podjętych działań
- Refleksja nad naukami płynącymi z procesu
- Celebrowanie sukcesów i postępów
- Planowanie kolejnych kroków lub zakończenie współpracy
Inne Istotne Modele
Model OSKAR
Model OSKAR, opracowany przez Marka McKergowa i Paula Z. Jacksona, koncentruje się na rozwiązaniach i zasobach klienta:
Outcome (Rezultat) - Określenie pożądanego wyniku
Scaling (Skalowanie) - Ocena obecnej sytuacji w skali 1-10
Know-how (Wiedza i umiejętności) - Identyfikacja posiadanych zasobów
Affirm & Action (Potwierdzenie i działanie) - Wzmocnienie pozytywów i planowanie działań
Review (Przegląd) - Ocena postępów i efektów
Model ACHIEVE
Model ACHIEVE, stworzony przez The Coaching Centre, to kompleksowe podejście do coachingu:
Assess current situation (Ocena obecnej sytuacji)
Creative brainstorming (Kreatywna burza mózgów)
Hone goals (Dopracowanie celów)
Initiate options (Inicjowanie opcji)
Evaluate options (Ocena opcji)
Validate action plan (Walidacja planu działania)
Encourage momentum (Zachęcanie do utrzymania dynamiki)
CIGAR
Model CIGAR koncentruje się na procesie zmiany i transformacji:
Current Reality (Obecna rzeczywistość) - Gdzie jesteś teraz?
Ideal Outcome (Idealny rezultat) - Gdzie chcesz być?
Gaps (Luki) - Co stoi na przeszkodzie?
Action (Działanie) - Co zrobisz, aby pokonać przeszkody?
Review (Przegląd) - Jak będziesz mierzyć postęp?
Porównanie modeli i kiedy je stosować
Wybór odpowiedniego modelu
Różne modele coachingowe mają swoje mocne strony i najlepiej sprawdzają się w określonych kontekstach. Oto przegląd, który pomoże wybrać najbardziej odpowiedni model do konkretnej sytuacji:
Model GROW najlepiej sprawdza się, gdy:
- Potrzebujesz jasnej struktury dla procesu coachingowego
- Cel jest w miarę jasny, ale wymaga doprecyzowania
- Chcesz skoncentrować się na konkretnym wyzwaniu lub celu
- Masz ograniczony czas na sesję coachingową
Model SMART najlepiej sprawdza się, gdy:
- Chcesz przekształcić ogólną ideę w konkretny, wykonalny cel
- Potrzebujesz jasnych kryteriów do oceny postępu
- Pracujesz nad celami zawodowymi lub projektowymi
- Potrzebujesz zwiększyć prawdopodobieństwo osiągnięcia celu
Model CLEAR najlepiej sprawdza się, gdy:
- Kluczowe są aspekty relacyjne i komunikacyjne
- Proces coachingowy jest długoterminowy
- Ważne jest ustanowienie jasnych oczekiwań i zasad współpracy
- Chcesz położyć nacisk na refleksję i przegląd procesu
Łączenie modeli dla większej efektywności
W praktyce, doświadczeni coachowie często łączą elementy różnych modeli, tworząc podejście dostosowane do konkretnych potrzeb klienta. Na przykład:
- Rozpoczęcie od kontraktowania (CLEAR), następnie zastosowanie struktury GROW do pracy nad konkretnym celem
- Wykorzystanie SMART do precyzyjnego sformułowania celu w ramach etapu "G" (Goal) modelu GROW
- Wzbogacenie etapu "Action" modelu CLEAR o skalowanie z modelu OSKAR
Elastyczne podejście do modeli coachingowych pozwala na maksymalizację efektywności procesu i lepsze dopasowanie do indywidualnych potrzeb klienta.